Zapomniana granica

Zapomniana granica - fragment

W 1918 roku odzyskującą swoje miejsce na mapie niepodległą Polskę oddzieliła od Niemiec granica, przebiegająca przez ziemie dotychczasowego zaboru pruskiego. W tej postaci granica przetrwała do wybuchu II wojny światowej. Dziś tereny przygraniczne należą w całości do Polski, od Górnego Śląska po Gdynię.

Jak jednak wyglądało życie codzienne na polsko-niemieckiej granicy sto lat temu? Czy oprócz konfliktów istniała również transgraniczna współpraca? A jak dziś Polacy i Niemcy myślą o tamtym czasie? Niemieccy i polscy autorzy – pracownicy i studenci Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą podróżowali w 2018 roku wzdłuż owej zapomnianej granicy i dokonując przy tym zadziwiających odkryć.

To m.in. opowieści o podziemnej współpracy górników, pomimo nowej granicy dzielącej chodniki w niektórych kopalniach, o polskich konduktorach, o tzw. optantach: Niemcach, którzy wybrali polskie obywatelstwo.

Dziś z granicą polsko-niemieckiej kojarzą nam się takie miejscowości jak Frankfurt nad Odrą i Słubice, Guben i Gubin czy Görlitz i Zgorzelec  – dwumiasta nad Odrą i Nysą. Wytyczona po pierwszej wojnie światowej granica między Niemcami a Polską popadła natomiast w zapomnienie.

Kiedy przed stu laty Polska odzyskała niepodległość, była często wykpiwana przez Niemców jako niezdolne do przetrwania „państwo sezonowe”. Ponieważ wskutek traktatu wersalskiego oraz plebiscytów na Górnym Śląsku i w Prusach Wschodnich Niemcy musiały oddać Polsce wiele terytoriów, po stronie niemieckiej używano wówczas również określenia „krwawiąca granica”.

Jak jednak wyglądało życie codzienne na polsko-niemieckiej granicy sto lat temu? Czy oprócz konfliktów istniała również transgraniczna współpraca? A jak dziś Polacy i Niemcy myślą o tamtym czasie? Niemieccy i polscy autorzy niniejszej pracy zbiorowej podróżowali wzdłuż owej zapomnianej granicy i dokonali przy tej okazji zadziwiających odkryć.

Czytelnik wraz z autorami podróżuje przez dzisiejszą Polskę, zanurzając się w stuletniej historii przygranicznej, poczynając od Trójkąta Trzech Cesarzy położonego niedaleko Mysłowic, przez Zbąszyń i Zbąszynek, Poznański Bazar, Chojnicki dworzec graniczny oraz portowe miasto Gdynia, którego powstanie w okresie międzywojennym przyczyniło się niezwykle do rozwoju polskiej infrastruktury kolejowej, koniecznego po wytyczeniu nowej granicy w 1918 roku

Redakcja: Dagmara Jajeśniak-Quast, Uwe Rada